Τι είναι οι κύστεις των ωοθηκών?
Είναι μικρές κυστικές κοιλότητες που περιέχουν υγρό και ανευρίσκονται στις ωοθήκες. Συνήθως είναι λειτουργικές κύστεις.
Οι λειτουργικές κύστεις εμφανίζονται κατά την διάρκεια του καταμήνιου κύκλου και συνήθως είναι 2 ειδών:
- Κύστεις ωοθυλακίων:. Εμφανίζονται όταν το τοίχωμα του σάκκου δεν ανοίγει ώστε να απελευθερωθεί το ωάριο και έτσι ο σάκκος συνεχίζει να μεγαλώνει. Συνήθως εξαφανίζονται κατόπιν 1-3 μηνών
- Κύστεις ωχρού σωματίου:. Εμφανίζονται όταν ο σάκκος δεν διαλύεται.μετά την απελευθέρωση του ωαρίου , αλλά περιχαρακώνεται και γεμίζει υγρό. Συνήθως εξαφανίζονται μετά από λίγες εβδομάδες. Μπορούν να μεγαλώσουν μέχρι και τα 8εκ. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν μικρή αιμορραγία εσωτερικά και κοιλιακό άλγος, ή ακόμα και συστροφή της ωοθήκης με σημαντικό άλγος. Μερικά φάρμακα που χορηγούνται για ενίσχυση της γονιμότητας, όπως η Κλομιφαίνη μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση κύστεων ωχρού σωματίου.
Αλλα είδη κύστεων περιλαμβάνουν:
· Ενδομητριώματα: εμφανίζονται σε γυναίκες με ενδομητρίωση, μια κατάσταση όπου ιστός που κανονικά ανευρίσκεται μόνο μέσα στην κοιλίτητα της μήτρας, ανευρύσκεται και εκτός αυτής. Σε ορισμένες περιπτώσεις που τέτοιος ιστός εμφανίζεται στην ωοθήκη μπορεί να σχηματίσει κύστεις. Οι κύστεις αυτές μπορεί να προκαλούν πόνους περιόδου και κατά την συνουσία.
· Κυσταδενώματα: σχηματίζονται από κύτταρα της εξωτερικής επιφάνειας της ωοθήκης. Συνήθως είναι γεμάτες με υγρό ή κολλώδες περιεχόμενο. Μπορεί να αυξηθούν σε μέγεθος και να προκαλούν πόνο.
· Δερμοειδείς κύστεις: περιέχουν διάφορους τύπους κυττάρων. Το περιεχόμενό τους μπορεί να είναι τρίχες, οδοντικός ιστός και άλλου είδους ιστοί. Και αυτού του είδους οι κύστεις μπορεί να είναι μεγάλες σε μέγεθος και να προκαλούν πόνο.
· Πολυκυστικές ωοθήκες: σχηματίζονται όταν ωάρια αναπτύσσονται μέσα στους σάκκους αλλά δεν απελευθερώνονται, οπότε σχηματίζονται πολλές μικρές κύστεις. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε το σχετικό κεφάλαιο «Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών».
Ποιά τα συμπτώματα των κύστεων των ωοθηκών?
Οι πιο πολλές κύστεις δεν προκαλούν συμπτώματα. Παρολα αυτά κάποιες φορές μπορεί να προκαλέσουν ανάλογα με το μέγεθος και το είδος :
- Συμπτώματα πίεσης, πρηξίματος ή κοιλιακού άλγους
- Πυελικό άλγος
- Οσφυαλγία
- Δυσουρία (σε πολύ μεγάλο μέγεθος)
- Πόνους κατά την συνουσία
- Πρόσληψη βάρους
- Πόνους περιόδου
- Ανώμαλη αιμορραγία από τον κόλπο
- Ναυτία και έμετο
- Τάση στους μαστούς
Εαν έχετε τα παρακάτω συμπτώματα συνίσταται ιατρική συμβουλή:
- Πόνο με πυρετό και έμετο
- Αιφνίδιο, οξύ κοιλιακό άλγος
- Αίσθημα λιποθυμίας, ναυτίας και αδυναμίας
- Ταχύπνοια
Πως διαγιγνώσκονται οι κύστεις των ωοθηκών?
Καμιά φορά ανευρίσκονται τυχαία κατά την διάρκεια εξέτασης ρουτίνας από τον ιατρό, κατά την ψηλάφηση. Σε περίπτωση υποψίας ύπαρξης κύστης συνίσταται:
- Υπέρηχος. Ο ιατρός μπορεί να μετρήσει το μέγεθος, το σχήμα, την ακριβή τοποθεσία και το περιεχόμενο (υγρό ή στερεό)
- Τεστ κύησης: για να αποκλειστεί εγκυμοσύνη
- Ορμονικός έλεγχος: για τυχόν ορμονικές διαταραχές
- Εξετάσεις αίματος: ελέγχεται η πιθανότητα κακοήθειας. Ελέγχεται ένα συγκεκριμένο αντιγόνο που ονομάζεται cancerantigenCA125. Συνήθως εμφανίζεται αυξήμένο στον καρκίνο των ωοθηκών. Παρόλα αυτά χρειάζεται προσοχή στην εκτίμηση των δεικτών αυτών γιατι ανευρίσκονται αυξημένοι και σε άλλες καταστάσεις όπως εγκυμοσύνη, ενδομητρίωση, ινομυώματα, πυελική φλεγμονή και έμμηνο ρύση. Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι πολύ σπάνιος πριν τα 35 έτη.
Ποιά είναι η αντιμετώπιση?
Προσεκτική παρακολούθηση συντηρητικά: μπορεί να χρειαστεί να επαναληφθεί ο υπέρηχος σε 1-3 μήνες ,ώστε να γίνει σύγκριση αν αυξήθηκε η κύστη σε μέγεθος. Αυτό γίνεται συνήθως σε γυναίκες που είναι στην αναπαραγωγική ηλικία, χωρίς συμπτώματα με απλές κύστεις που περιέχουν υγρό.
Χειρουργική αφαίρεση: συνήθως συστήνεται αφαίρεση όταν η γυναίκα είναι στην εμμηνόπαυση, ή εαν η κύστη δεν εξαφανίζεται σε διαδοχικούς υπερήχους, ή αυξάνει σε μέγεθος, προκαλεί πόνο ή δεν έχει χαρακτήρες απλής κύστης.
Αντισυλληπτικά: σε γυναίκες με πρόβλημα επανειλλημένων λειτουργικών κύστεων συστήνονται αντισυλληπτικά, για να σταματήσει η ωοθυλακιορρηξία στην γυναίκα. Αυτό γιατί εαν η γυναίκα δεν παράγει ορμόνες (αλλά τις λαμβάνει εξωτερικά με τα χάπια) έχει λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξει λειτουργικές κύστεις. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι, ή ενέσεις προγεστερόνης Depot-Provera, που σταματούν την ωοθυλακιορρηξια για 3 μήνες.
Αποτελεί κανόνα να αφαιρείται κάθε κύστη μεγέθους > 10 εκ, αφού οι λειτουργικές κύστεις δεν ξεπερνούν τα 7-8εκ μέγεθος.
Γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με κύστεις <10 εκ μπορούν να παρακολουθηθούν με διαδοχικούς υπερήχους για 1-2 μήνες εαν δεν υπάρχουν κλινικά συμπτώματα.
Στις γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση ή με μη-απλές κύστεις ή με κύστεις >5 εκ συστήνεται χειρουργική αφαίρεση, εξαιτίας του σχετικά αυξημένου κινδύνου κακοήθειας.
Μπορούν να προληφθεί η εμφάνιση των κύστεων?
Οχι. Το παρήγορο είναι ότι στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι κύστεις των ωοθηκών είναι καλοήθεις, ασυμπτωματικές και εξαφανίζονται μετά από μερικούς κύκλους αυτόματα.
Υπάρχουν γυναίκες που είναι πιο πιθανόν να εμφανίζουν κύστεις στις ωοθήκες?
Οι λειτουργικές κύστεις εμφανίζονται συνήθως στην αναπαραγωγική ηλικία.και δεν είναι κακοήθεις. Ο κίνδυνος οι κύστεις να είναι ύποπτες βρίσκεται συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες (50-70 έτη). Σε κάθε περίπτωση καλό θα είναι να απευθύνεστε σε ειδικό. Να θυμάστε η αφαίρεση χειρουργικά δεν αποτελεί πάντα την πιο ενδεδειγμένη θεραπεία.
