Τι είναι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ)?
Είναι η θεραπεία που χορηγείται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης? Γιατί επέρχεται η εμμηνόπαυση?
Η μέση ηλικία που επέρχεται η εμμηνόπαυση είναι περίπου τα 52 έτη. Τα πιό συχνά συμπτώματα είναι: ευεξαπτότητα, υπνηλία, εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, κατάθλιψη, κεφαλαλγίες, απώλεια μνήμης, πρόσληψη βάρους, ελάττωση της ανάγκης για ύπνο, καρδιακούς πτερυγισμούς, δυσκοιλιότητα, πόνοι περιόδου, αίσθημα απώλειας την θηλυκότητας.
Πόσο συχνή είναι η οστεοπώρωση?
25 εκατομμύρια γυναίκες στις ΗΠΑ πάσχουν από οστεοπώρωση. 1.5 εκατομμύρια κατάγματα τον χρόνο οφείλονται σε οστεοπώρωση. Περίπου 15% των γυναικών άνω των 50 ετών έχουν οστεοπώρωση, και 50% από αυτές οστεοπενία. 50% των γυναικών άνω των 65 ετών θα εμφανίσουν κάποιο κάταγμα. Εως και 25% των καταγμάτων (ιδιαίτερα της κεφαλής του μηρού) οδηγούν σε θάνατο μέσα στον πρώτο χρόνο.
Πότε πρέπει να ξεκινά η ΘΟΥ?
- Εαν δεν έχετε μπει ακόμα στην εμμηνόπαυση, αλλά είστε κοντά ηλικιακά ή έχετε συμπτώματα, συστήνεται να ξεκινήσετε συνδυασμένη ΘΟΥ , εφόσον έχετε ακόμα περίοδο (έστω και με ακανόνιστο πλέον κύκλο). Η συνδυασμένη ΘΟΥ περιέχει Προγεστερόνη και Οιστρογόνα για τα πρώτα 12-14 από τα 28 δισκία, οπότε και προκαλείται μηνιαία αιμορραγία στις 28 ημέρες, όπως ακριβώς με το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι. Η αναγκαιότητα να υπάρχει και Προγεστερόνη στην ΘΟΥ, είναι ότι τα Οιστρογόνα από μόνα τους μπορούν να αυξήσουν το πάχος του ενδομητρίου, και άρα τον κίνδυνο καρκίνου της μήτρας, αλλά με την προσθήκη προγεστερόνης ο κίνδυνος αυτός ελαχιστοποιείται.
- Εάν έχετε μπεί στην εμμηνόπαυση (δεν έχετε περίοδο για τουλάχιστον 12 μήνες) συστήνεται συνδυασμένη ΘΟΥ με την ίδια δόση Οιστογόνων-Προγεστερόνης σε όλα τα δισκία. Κανονικά δεν θα πρέπει να αναμένετε μηνιαία αιμορραγία, αφού όλα τα δισκία φέρουν την ίδια ποσότητα ορμονών.
- Εαν έχετε υποστεί υστερεκτομή (αφαίρεση μήτρας), τότε δεν χρειάζεστε την Προγεστερόνη, οπότε συστήνεται ΘΟΥ με Οιστρογόνα μονάχα.
Ποιά θα πρέπει να είνα η διάρκεια την ΘΟΥ?
Οχι περοσσότερο από 5 χρόνια για την αντιμετώπιση της ευεξαπτότητας, των εξάψεων και κυκλοθυμικών διαταραχών. Εαν είστε άνω των 50 ετών, τότε ΘΟΥ συστήνεται μονάχα μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα από το peakτους. (συνήθως 1-3 χρόνια).
Σε νεαρότερες γυναίκες που εμφάνισαν πρόωρη εμμηνόπαυση (φυσιολογικά ή κατόπιν χειρουργείου για αφαίρεση ωοθηκών) συστήνεται ΘΟΥ για περισσότερο χρόνο.
Για την αντιμετώπιση της οστεοπώρωσης λαμβάνεται υπόψη ότι η ΘΟΥ θα μετατοπίσει στο μέλλον την ηλικία όπου ο κίνδυνος κατάγματος είναι υψηλότερος. Εαν δηλαδή ο κίνδυνος κατάγματος είναι φυσιολογικά μεγαλύτερος στην ηλικά των 79 ετών, εαν ληφθεί ΘΟΥ για 5-10 χρόνια, τότε αντί για 79, η ηλικία μέγιστου κινδύνου μετατοπίζεται στα 84-89, και συνεπώς οι περισσότερες γυναίκες μπορεί να μην εμφανίσουν καθόλου κατάγματα
Ποιά τα πλεονεκτήματα της ΘΟΥ?
- 70-80% βελτίωση των εξάψεων και νυχτερινών εφιδρώσεων. Συνήθως αυτά σταματόυν μετά από 3-4 εβδομάδες θεραπείας
- 20-50% ελάττωση του κινδύνου κατάγματος σπονδύλων και μηρού
- 20% ελάττωση του κινδύνου καρκίνου του παχέως εντέρου και πιθανότητα ελάττωσης εμφάνισης νοσου Alzheimer
- 25% ελάττωση της απώλειας δοντιών
- Βελτίωση του θυμικού (διάθεσης) και της υγείας του δέρματος, μαλλιών και νυχιών.
- Θετική δράση στο καρδιαγγειακό δεν έχει επιβεβαιωθεί
Υπάρχουν ανεπιθύμητες επιδράσεις από την ΘΟΥ?
Δεν εμφανίζονται σε όλους ανεπιθύμητες επιδράσεις. Ακόμα και.αν εμφανιστούν, αυτές υποχωρούν όταν σταματήσει η ΘΟΥ. Συνήθως είναι:
· Ναυτία, πόνοι στους μαστούς (μαστωδυνία)και κράμπες στους γοφούς: συνήθως οφείλονται σε κατακράτηση υγρών και εξαφανίζονται σε λίγους μήνες.
· Κεφαλαλγία, ημικρανίες, ναυτία
· Ξηροφθαλμία
· Σταγονοειδής αιμορραγία από τον κόλπο: μπορεί να εμφανιστεί τους πρώτους μήνες ΘΟΥ, λόγω της αλλαγής των ορμονών
· Κατάθλιψη
· Δερματικοί ερεθισμοί.
Ποιές οι πιθανές επιπλοκές?
- Εν τω βάθει φλεφική θρόμβωση: Στις γυναίκες που δεν λαμβάνουν ΘΟΥ η συχνότητα είναι 1/10.000 γυναίκες τον χρόνο. Στις γυναίκες με ΘΟΥ η συχνότητα είναι 3/10.000 τον χρόνο
- Αγγειακό εγκεφαλοκί επεισόδιο
- Καρκίνος ωοθηκών
- Καρκίνος μαστού: 8/10.000 επιπλέον γυναίκες τον χρόνο μετά από 6 χρόνια χρήσης. Ο κίνδυνος επανέρχεται ίδιος με τον λοιπό πληθυσμό 5 χρόνια μετά την διακοπή της ΘΟΥ.
Για τους παραπάνω λόγους η ΘΟΥ συστήνεται να χορηγείται κατόπιν σωστής επιλογής ασθενών, ανάλογα με τα συμπτώματα, για τον ελάχιστο απιτούμενο χρόνο, από ιατρούς που έχουν γνώση του κεφαλαίου της εμμηνόπαυσης.
Ποιές άλλες θεραπείες υπάρχουν για την αντιμετώπιση της οστεοπώρωσης?
- Συχνή άσκηση
- Διακοπή καπνίσματος και αλκοολ
- Σκευάσματα ασβεστίου
- Βιταμίνη D
- Διφωσφονίδες (ετιδρονάτη, αλεδρονάτη, ρισεδρονάτη)
- Καλσιτονίνη
- Τιβολόνη
- NaF
Συστάσεις για αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης και οστεοπώρωσης
- Περιορίστε την ζάχαρη, τον καφέ και το αλκοολ, ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες, διότι προκαλούν νυχτερινές εφιδρώσεις
- Χρησιμοποιείτε βαμβακερά υφάσματα στα σεντόνια
- Αποφεύγετε καυτερά φαγητά
- Έχετε διαθέσιμο ανεμηστηράκι για τις εξάψεις ή υγρό σπρέυ ή αποσμητικά μαντηλάκια
- Καταναλώνετε τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών ημερησίως
