Τι είναι η ακράτεια ούρων?
Ορίζεται ως η ακούσια απώλεια ούρων
Πόσο συχνή είναι?
Η ακράτεια ούρων είναι αρκετά συχνή, ιδίως στις γυναίκες. Εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες, αλλά συχνότερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Περίπου 4 στις 100 ενήλικες γυναίκες έχουν ακράτεια. 10 εκατομμύρια γυναίκες στις ΗΠΑ, 3 εκατομμύρια στην Μεγ.Βρεττανία και περίπου 200.000 στην Ελλάδα αναφέρεται ότι πάσχουν από κάποιας μορφής ακράτεια. 1 στις 5 γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών πάσχουν από ακράτεια.
Ο αριθμός αυτός είναι ακόμα μεγαλύτερος αν αναλογιστεί κανείς ότι πολλές γυναίκες δεν αναφέρουν καν το πρόβλημά τους στον ιατρό, εξαιτίας του φόβου ή ντροπής. Επίσης αρκετές γυναίκες έχουν την λανθασμένη εντύπωση ότι η ακράτεια είναι φυσιολογική στην μεγάλη ηλικία και ότι είναι αθεράπευτη, κάτι που είναι λάθος.
Ποιά είναι η φυσιολογική οδός ροής των ούρων?
Τα ούρα που παράγονται στουν νεφρούς πρωοθούνται στην ουροδόχο κύστη, μέσω των ουρητήρων. Η κύστη είναι σαν ένα μπαλόνι που φουσκώνει, όσο γεμίζει με ούρα. Γύρω από την κύστη και την ουρήθρα βρίσκονται οι μύες του πυελικού εδάφους, οι οποίοι κρατούν την ουρήθρα κλειστή και εμποδίζουν διαρροές, εκτός μονάχα από την στιγμή που η γυναίκα πάει στην τουαλέτα για να ουρήσει.
Όταν λοιπόν η κύστη έχει γεμίσει, τότε νευρικά ερεθίσματα στέλνονται στον εγκέφαλο, ειδοποιόντας ό,τι απαιτείται ούρηση. Ο δε εγκέφαλος με την σειρά του στέλνει ερεθίσματα στους μύες του πυελικού εδάφους ώστε να χαλαρώσουν, ενώσω η κύστη συσπάται. Έτσι, τα ούρα εξέρχονται από την ουρήθρα και επιτυγχάνεται ούρηση.
Ποιά είδη ακράτειας υπάρχουν?
Υπάρχουν διάφοροι τύποι ακράτειας:
ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ (Ακράτεια στρες)
- Εμφανίζεται όταν οι μύες του πυελικού εδάφους έχουν χαλαρώσει και δεν μπορούν πια να συγκρατήσουν τα ούρα μέσα στην κύστη και την ουρήθρα κλειστή. Ετσι, οποιαδήποτε αύξηση της πίεσης στην κύστη, που επέρχεται σε διάφορες καταστάσεις όπως με το φτάρνισμα, τον βήχα, την σωματική άσκηση (πηδηματάκια ή και τρέξιμο) ή κάποιες φορές και με τις κινήσεις του σώματος, μπορόυν να προκαλέσουν απώλεια ούρων. Κάποιες γυναίκες εμφανίζουν απώλεια ούρων και κατά την συνουσία.
Οι μύες του πυελικού εδάφους μπορούν να χαλαρώσουν από διάφιρα αίτια: - Εγκυμοσύνη και τοκετός: προκαλείται διάταση των μυών που σε κάποιους μύες φτάνει και πάνω από το ανώτατο όριο ενός μυ να επανέρχεται στην αρχική του μορφή κατόπιν διάτασης.
- Εμμηνόπαυση: έλλειψη οιστρογόνων κάνει τους μύες αδύναμους.
- Ηλικία: οι μύες χαλαρώνουν φυσιολογικά με το πέρασμα των χρόνων
- Παχυσαρκία: προκαλείται πίεση στουν μύες από το μεγάλο βάρος.
ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΕΠΕΙΞΗΣ (Υπερδραστήρια ή νευρογενής κύστη) :
Είναι η δέυτετη πιό συχνή αιτία. Συμβάινει όταν η γυναίκα αισθάνεται την έπειξη για ούρηση, όπου υπάρχει διαφυγή ούρων προτόυ φτάσει η γυναίκα στην τουαλέτα. Η κύστη συσπάται απότομα και δεν υπάρχει σωστός έλεγχος της σύσπασης. Στις πιό πολλές περιπτώσεις δεν γνωρίζουμε γιατί συμβαίνει αυτό. Φάινεται πως οι μύες και η κύστη στέλνουν λανθασμένα ερεθίσματα στον εγκέφαλο για το πόσο γεμάτη είναι η κύστη και η γυναίκα αισθάνεται την κύστη της πιό γεμάτη από ότι είναι πραγματικά. Ακράτεια έπειξης συμβαίνει επίσης και σε παθησεις του εγκεφάλου και των νέυρων, πχ σε εγκεφαλικό επεισόδια ή νόσο Παρκινσον, ή Σκλήρυνση κατά πλάκας ή σε τράυματα της σπονδυλικής στήλης.
Τα συμπτώματα της υπεραντιδραστικής κύστης είναι:
- Συχνουρία- >8 φορές την ημέρα και >2 την νύχτα
- Εντονη έπειξη- ξαφνική και έντονη ανάγκη για ούρηση
- Ακράτεια ούρων-έπειτα από έντονη έπειξη
- Νυχτουρία- νυχτερινό ξύπνημα για ούρηση.
- Μικτή ακράτεια:
Συνδυασμός ακράτειας στρες και ακράτειας από έπειξη.Αρκετές γυναίκες παραπονιούνται και για τους 2 τύπους ακράτειας. Ανάλογα με την περίπτωση κάποιος από τους 2 τύπους μπορεί να αποτελεί το πρωτεύον πρόβλημα.
ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΑΠΟ ΥΠΕΡΠΛΗΡΩΣΗ:
- Κάποιες φορές ορισμένες γυναίκες παραπονιούνται ότι εχουν μια συνεχόμενη ακράτεια ούρων, ακόμα και αφού επισκεφθούν την τουαλέτα. Περιγράφουν την κατάσταση σαν ένα καζάνι που έχει υπερχειλήσει, γι’αυτό και η ακράτεια αυτή ονομάζεται ακράτεια από υπερπλήρωση. Εμφανίζεται όταν η ουροδόχος κύστη είναι συνέχεια γεμάτη με ούρα, γι’αυτό και συνέχεια έχει διαρροή. Προκαλείται από αδύναμους μύες πυελικού εδάφους που αδυνατούν να αδειάσουν την κύστη, από απόφραξη της ουρήθρας ή ακόμα από ανωμαλίες όπως σακχαρώδης διαβήτης, τραυματισμούς σπονδυλικής στήλης, αλλά και από πρόπτωση των οργάνων των κολπικών τοιχωμάτων.
Οι ασθενείς παραπονιούνται συνήθως για ελατωμένη ροή ούρων, συχνουρία, σταγονοειδή απώλεια ούρων μετά το τέλος της κανονικής ούρησης, και καθυστέρηση της έναρξης της ούρησης.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΚΡΑΤΕΙΑ:
- Εμφανίζεται σε ασθενείς με σοβαρές παθήσεις που τα εμποδίζουν να σκεφτούν να ουρήσουν. Φερ’ ειπείν σε άτομα με σοβαρή νόσο Aλτσχαιμερ, ο ασθενής δεν μπορεί να σκεφτεί έγκαιρα ότι χρειάζεται να ουρήσει και δεν μπορεί να οργανώσει την σκέψη του να πάει στην τουαλέτα. Ατομα με αναπηρία, που βρίσκονται σε καροτσάκι, εμφανίζουν δυσκολία να πάνε έγκαιρα στην τουαλέτα. Ακόμα, σε πολύ ηλικιωμένα άτομα με αρθρίτιδα, που τα εμποδίζει να κινηθούν έγκαιρα και να πάνε στην τουαλέτα, όταν χρειάζεται.
Πως διαγιγνώσκεται η ακράτεια ούρων, το είδος και ο βαθμός ?
Είναι πολύ σημαντικό να επισκεφθείτε τον κατάλληλο ιατρό. Ο ουρογυναικολόγος είναι γυναικολόγος εξειδικευμένος σε ουρολογικά προβλήματα γυναικών, ανώ παράλληλα έχει κατάλληλη γνώση της γυναικίας ανατομίας του κόλπου και του πυελικού εδάφους.
Το πρώτο βήμα είναι ένα πολύ λεπτομερές ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων των συμπτωμάτων και της διάρκειάς τους. Θα ερωτηθείτε για τα υγρά που πίνετε, ποσότητα και είδος (ιδιάιτερα υγρά που περιέχουν καφείνη, όπως καφές, τσάι, κρασί και κοκα κόλα) και την συχνότητα που ουρείτε. Η ασθενής θα κληθεί να συμπληρώσει ημερολόγιο με τις ακριβείς ώρες, συχνότητες και ποσότητες υγρών που καταναλώνει και ούρων που παράγει.
Η ασθενής ερωτάται για συμπτώματα πρόπτωσης, προηγηθείσες εγχειρήσεις, ιατρικό και μαιευτικό ιστορικό και γενικά προβλήματα υγείας.
Ανάλυση ούρων γίνεται πάντα στην πρώτη επίσκεψη, για τον έλεγχο λοιμώξεων ή αιματουρίας.
Υπέρηχος υπολοιπόμενων ούρων κατόπιν ούρησης μπορεί να διενεργηθεί ανάλογα με τα συμπτώματα.
Κατά την πρώτη επίσκεψη γίνεται επίσης λεπτομερής κλινική εξέταση για έλεγχο της ανατομίας, της ποιότητας του δέρματος και των ιστών, για έλεγχο πρόπτωσης, ποιότητας στήριξης της ουρήθρας, ακράτεια στρες και ποιότητα των μυών του πυελικού εδάφους.
Ανάλογα με τα συμπτώματα μπορεί να ενδείκνυται να γίνει ουροδυναμικός έλεγχος.
Τι είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος και πως διενεργείται?
Ο ουροδυναμικός εξοπλισμός διαφέρει ανάλογα με το μηχάνημα και το μέγεθος. Ο ουροδυναμικός έλεγχος είναι εντελώς ανώδυνος και δεν απαιτεί καθόλου αναισθησία.
Κατά τον έλεγχο, η κύστη γεμίζει με αποστειρωμένο υγρό με 2 μικρούς πλαστικούς καθετήρες, όπου ο ένας εισάγεται στην είσοδο της ουρήθρας και ο άλλος στην είσοδο του κόλπου ή του πρωκτού. Οι μικροί αυτοί καθετήρες είναι συνεδεμένοι με σένσορες που μεταδίδουν τις πιέσεις της κύστης και των μυών του πυελικού εδάφους στον ηλεκρονικό υπολογιστή. Η διαδικασία διαρκεί 15 λεπτά, και κατά την διάρκεια της διαδικασίας ζητείται από την ασθενή κατά τακτά διαστήματα να βήξει, να σταθεί όρθια και να αναφέρει οποιοδήποτε αίσθημα πλήρωσης, έπειξης ή πόνου έχει.
Τι μπορεί να διαγνώσει ένας ουροδυναμικός έλεγχος?
Ο ουροδυναμικός έλεγχος μπορεί να απαντήσει στις παρακάτω ερωτήσεις:
- Υπάρχουν υπολοιπόμενα ούρα ή όχι?
- Πόσο καλή είναι η ροή των ούρων?
- Ποιά η πίεση με την οποία γεμίζει η κύστη?
- Πότε είναι το πρώτο αίσθημα πλήρωσης, το φυσιολογικό αίσθημα και το έντονο αίσθημα πλήρωσης?
- Υπάρχει υπερεαισθησία ή ελαττωμένη αισθητικότητα στην κύστη?
- Παρατηρούνται ή όχι απρόκλητες συσπάσεις της κύστης?
- Ποιά η χωρητικότητα της κύστης? Είναι φυσιολογική?
- Είναι φυσιολογική ή όχι η ροή των ούρων?
- Υπάρχει υποψία απόφραξης ή όχι?
Ο συνδυσαμός του ουροδυναμικού ελέγχου με το ιστορικό και την κλινική εξέταση θα οδηγήσει στις σωστές αποφάσεις για την απαιτούμενη στρατηγική αντιμετώπισης ανάλογα με το πρόβλημα.
Τι είναι η κυστεοσκόπηση και σε τι βοηθά?
Είναι η διαδικασία κατά την οποία μια μικρή κάμερα εισάγεται στην κύστη. Διαρκεί 5 λεπτά και μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την δομή και ανατομία της κύστης. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να ενισχύσει την διάγνωση της υπεραντιδραστικης κύστης ή της χρόνιας κυστίτιδας. Επίσης αποκλείει την παρουσία όγκων και λίθων στην κύστη
Ποιές οι γενικές αρχές της θεραπείας της ακράτειας ούρων?
Η θεραπεία της ακράτειας είναι εξατομικευμένη , ανάλογα με την ασθενή και την περίπτωση. Δεν είναι όλες οι ασθενείς ίδιες. Κάθε γυναίκα έχει διαφορετικό τρόπο ζωής, φυσική δραστηριότητα, ανάγκες, στόχους, συνήθειες, ηλικία και μαιευτικό καθώς και ιατρικό ιστορικό. Γι’αυτό και η σωστή επιλογή θεράποντος ιατρόυ είναι απαραίτητη.
Πόσο σημαντική είναι η απώλεια βάρους στην βελτίωση των συμπτωμάτων?
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο NewEnglandJournalofMedicine έδειξε ότι η απώλεια βάρους μπορεί να επιφέρει βελτίωση των επεισοδίων ακράτειας έως και 70%.. Η συσχέτιση του δείκτη μάζας σώματος ΒΜΙ με τα συμπτώματα της ακράτειας των ούρων έχει πλέον αποδειχτεί και αναφερθεί πολλάκις στην διεθνή βιβλιογραφία.
Αλλαγές στις συνήθειες:
Ελάττωση της καφείνης μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα συχνουρίας, έπειξης και ακράτειας από έπειξη. Συστήνεται καφές, τσαι ή κοκα κολα χωρίς καφείνη. Ακόμα, η ελάττωση του αλκοολ μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα.
Ασκήσεις πυελικού εδάφους:
Οι ασκήσεις του πυελικού εδάφους αποτελούν βασική αρχή της αντιμετώπισης της ακράτειας των ούρων. Ονομάζονται και ασκήσεις Kegel, και έχει βρεθεί ότι ενδυναμώνουν ή διατηρούν την ισχύ των μυών του πυελικού εδάφους και των σφιγκτήρων. Μεγαλύτερο ώφελος παρατηρείται σε γυναίκες κάτω των 60 ετών. Η ευεργετική τους δράση στον έλεγχο της κύστης έχει αποδειχθεί. Συστήνονται ιδιαίτερα αμέσως μετά τον τοκετό, για άμεση επαναφορά του σωστού ελέγχου των μυών.
Για διατήρηση της ισχύς των μυων συστήνονται τουλάχιστον 8 ασκήσεις/ συσπάσεις των μυών, 3 φορές την ημέρα.
Θεραπεία της ατροφικής κολπίτιδας:
Η ατροφική κολπίτιδα ή ατροφία του κόλπου μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Οφείλεται στην έλλειψη οιστρογόνων σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, συνήθως περι-εμμηνοπαυσιακής και μετά την εμμηνόπαυση. Τα συμπτώματα συνήθως περιλαμβάνουν κνησμό, επώδυνη συνουσία, αίσθημα καύσου, και καμιά φορά συχνουρίας και συχνής έπειξης για ούρηση. Η θεραπεία με τοπικά οιστρογόνα μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα σημαντικά.
